Pim van Lommel in Nursing

Een tijd terug kreeg ik via mijn ouders het boek 'oneindig bewustzijn' van Pim van Lommel te lezen. Van Lommel, die bijna dertig jaar als cardioloog heeft gewerkt, is onlangs in de belangstelling gekomen na publicatie van dit boek, waarvan de volledige titel 'Eindeloos bewustzijn; een wetenschappelijk visie op de bijna-dood ervaring' luidt.

De titel van zijn boek geeft direct de spagaat aan waarin van Lommel zich heeft begeven, want de kritiek op zijn boek is niet mals.
Zo heeft Dick Swaab (neuroloog) en plein public voor de TV verklaard dat het voorkomen van het woord 'wetenschappelijk' in de ondertitel misleidend is.
In de Nursing van juli/augustus van dit jaar prijkt een artikel van drieëneenhalve pagina waarin Lommel uiteenzet over de bijna dood ervaring (BDE). Van Lommel heeft op dit gebied vrij baanbrekend onderzoek uitgevoerd, dat in 2001 resulteerde in een publicatie in het gerenommeerde tijdschrift The Lancet.

Om de ervaring van een BDE kunnen mensen niet heen. Beschrijvingen van de gevoelens doorkruisen leeftijdsgroepen, religie en culturele achtergrond. Het artikel in Nursing roept op tot verpleegkundig begrip voor mensen met een BDE. Hier lijkt mij natuurlijk helemaal niets mis mee. 'Feelings are facts', zo plachtte de docent Relationele Vaardigheden in mijn eerste en tweede jaar van de opleiding menigmaal in onze hersenpannen te verzinken.

So far so good. Van Lommel gaat in het artikel in Nursing het boekje van de BDE niet te buiten. Het boek dat echter aangeraden wordt ter verdieping, niet geheel onverwacht zijn eigen boek, is van een heel ander laken een pak. Naast de beschrijving en bevindingen van en uit zijn onderzoek gaat van Lommel aan de haal met ons bewustzijn en zoekt er een verklaring voor waarin zaken als genetica, geheugen en quantummechanica een belangrijke rol spelen. Nu gaat bij het aanhalen van deze wonderlinge wetenschapen bij mij meestal het alarmlicht op rood en ik kan niet ontkennen zijn boek op veel punten wel erg onwetenschappelijk te vinden, wat betreft de kijk op het bewustzijn. Mensen aanraden om zich in te lezen op het gebied van wat hen is overkomen is mijns inziens meestal een goede zaak.

Maar laten we wel het kaf van het koren blijven scheiden! Zoals bijvoorbeeld Gert Korthof op zijn blog heeft gedaan in een uitgebreide en meerdelige bespreking van het boek, onder de titel, 'fouten in het boek van van Lommel'. Ook zijn er twee gastbrijgen van Martin van Staveren (fysicus) aangeleverd. (Het blog van Korthof is trouwens van harte aan te raden voor iedereen die zich interesseert in filosofie, biologie en evolutie)

Het boek van van Lommel heeft voor mij in ieder geval geen meerwaarde gehad, of mijn ideeën over bewustzijn veranderd. Niettemin zal ik de cliënt die over een BDE spreekt natuurlijk respectvol benaderen. Maar dat spreekt voor zich. Toch? Niet helemaal, zo blijkt uit de verklaringen van mensen die verpleegd werden na het doormaken van een BDE in het artikel in Nursing. En dan dient de verpleegkundige weer bij z'n leest te blijven naar mijn idee.

Hieronder zijn in chronologische volgorde de blogberichten van Gert Korthof en Martin van Staveren te vinden m.b.t. het boek van van Lommel. Serieuze en zware kost, maar zeker de moeite waard:

31 december 2007 Fouten in het boek van Pim van Lommel (1)
4 januari 2008 Fouten in het boek van Pim van Lommel (2)
7 januari 2008 Pim van Lommel en kwantummechanica
8 januari 2008 Pim van Lommel over hersenen en bewustzijn
10 januari 2008 Fouten in het boek van Pim van Lommel (3)
21 januari 2008 Fouten in het boek van Pim van Lommel (4)
25 januari 2008 Fouten in het boek van Pim van Lommel (5)

Bronvermelding:
Douma, L (2008): Zweven tussen dood en leven. Nursing juli/augustus p.36-39

Lommel P van (2007): Eindeloos bewustzijn; een wetenschappelijke visie op de bijna-dood ervaring. Kampen: Ten Have

Lommel P van et al. (2001): Near-death experience in survivors of cardiac arrest; a propective study in the Netherlands. The Lancet vol. 358 p. 2039